Trump speechte vooral voor de eigen parochie

“De tijd van loze woorden is voorbij,” zo sprak Trump aan het slot van zijn inaugurele rede. Toch bestond zijn speech uit vooral veel geschreeuw en weinig wol.

Gepubliceerd door NRC op 21 januari 2017

Amerika weer geweldig, maar hoe?

Dat Donald Trump Amerika weer geweldig wil maken, wisten we al een tijdje. De grote vraag bleef altijd: hoe dan precies? Wie verwachtte dat de president tijdens zijn inauguratierede hier meer helderheid over zou verschaffen, kwam bedrogen uit.

De inhoudsloze kreten volgden elkaar in rap tempo op. Dit is jullie dag. Dit is jullie feest. Dit is jullie land. Iedereen gaat nu naar jullie luisteren. Amerikanen willen goede scholen voor hun kinderen, veilige wijken voor hun families en goede banen voor henzelf. Amerika zal weer winnen, winnen als nooit tevoren. Wanneer Amerika is verenigd dan is Amerika niet te stoppen. Niemand hoeft bang te zijn. We worden beschermd en zullen altijd beschermd worden door de geweldige mannen en vrouwen van ons leger en de politie. En het belangrijkste van alles, we zullen beschermd worden door God.

Op zich is er weinig mis met een eenvoudige oneliner. Laten we eerlijk zijn: “Ask not what your country can do for you…” had ook niet bepaald de diepgang van Descartes. De woorden die John F. Kennedy uitsprak tijdens zijn inauguratierede, kregen vooral waarde doordat ze de climax vormden van een inhoudelijk betoog. Argumentatie ontbrak hier echter volledig.

Preken voor de eigen parochie

De inauguratiespeech was daarmee vooral een campagnetoespraak. Trump richtte zich vooral tot eigen parochie. Hij sprak alsof hij nog op campagne was en met de grootspraak die daarbij hoort. Alle grote problemen zullen straks wel even opgelost worden. Industriebanen zullen in no time weer terugkomen en alles wat daarvoor nodig is, is vaderlandsliefde. Falen is geen optie. En oh ja, zijn regering zal radicaal islamitisch terrorisme met wortel en tak uitroeien.

Dat was niet het enige wat opviel. Nooit eerder hield Donald Trump op zo’n belangrijk moment zo’n onpersoonlijk verhaal. Er zat niets in de toespraak wat niet moeiteloos kan worden uitgesproken door elke lokale populist in Amerika. Sterker nog: als je de toespraak naar het Nederlands vertaalt en met zoeken en vervangen “Amerika” vervangt door “Nederland”, dan kom je bij deze verkiezingen waarschijnlijk een heel eind. (Nee, dat is geen aansporing.)

Hoe is het toch mogelijk dat de man die zijn campagne rondom een eigen unieke persoonlijkheid heeft opgebouwd, hier met zo’n onpersoonlijk verhaal kwam? Trump en zijn speechwriters hadden duidelijk moeite gedaan om het woord ‘ik’ te vermijden in de speech. Daar waar het tijdens zijn campagnetoespraken het meest gebruikte woord was, kwam het woord in deze speech slechts drie keer voor. Het woord “wij” gebruikte hij 47 keer.

Een toespraak voor een wethouder

Het was een prima uitgangspunt om bij deze speech het Amerikaanse volk de hoofdrol te geven. Maar een speech overtuigt past werkelijk als slechts één spreker het verhaal in die vorm kan uitspreken. Nu voelde de speech toch een beetje als zo’n toespraak voor een wethouder die bewust zo wordt opgesteld, dat een collega het moeiteloos kan overnemen als hij of zij verhinderd is. Elk persoonlijk element was er meedogenloos uit gesloopt.

Dat verklaart mogelijk ook waarom de voordracht niet sprankelde. Nu is het uitspreken van inauguratieredes geen sinecure. Ga er maar eens aan staan: minuten nadat je de presidentiële eed hebt afgelegd, voor het grootste publiek waar je ooit hebt gesproken en met meer dan een miljard mensen over de hele wereld die elk woord nauwgezet volgen. Ook andere presidenten kwamen bij hun eerste inauguratierede niet tot hun beste presentatie. Maar Trump sprak elk woord hier met dezelfde intonatie uit. Nergens temporiseerde hij. Alles was vol op het orgel. En waar de chemie die hij doorgaans met het publiek heeft juist zijn grote kracht is als spreker, ontbrak die nu volledig. Zelfs z’n omgang met applaus verliep wat klungelig.

Nee, dit was niet zijn beste toespraak. “De tijd van loze woorden is voorbij,” zo sprak Trump aan het slot. Het vormde een groot contrast met de inhoud van z’n verhaal. Want dit was toch vooral veel geschreeuw en weinig wol.